Yapı Elemanlarında Hasar Türlerinin Belirlenmesi (Süneklik Kontrolü)

Mevcut binaların performans analizinde, betonarme elemanların kırılma türü eğilme ise sünek eleman, kesme ise gevrek olarak sınıflandırılır. Doğrusal performans analizinde betonarme elemanların süneklik kontrolü yapılırken, esas alınan kesme kuvveti değerinin kesme dayanımından büyük ise gevrek, esas alınan kesme kuvveti değerinin kesme dayanımından küçük ise sünek eleman olarak sınıflandırılır.

SİMGELER

EKO = Etki/Kapasite oranı
R_a = Deprem Yükü Azaltma Katsayısı
β_v = Perdede kesme kuvveti dinamik büyütme katsayısı
f_ck = Beton karakteristik silindir basınç dayanımı
V_e = Kolon, kiriş ve perdede esas alınan tasarım kesme kuvveti
V_kol = Düğüm noktasının üstünde ve altında Bölüm 4 ’e göre hesaplanan kolon kesme kuvvetlerinin küçük olanı

TBDY Bölüm 15.5.2. Betonarme Binaların Yapı Elemanlarında Hasar Türlerinin Belirlenmesi

15.5.2.1 – Aşağıdaki hesap yöntemlerinin betonarme sistemler için uygulama sınırlarının belirlenmesinde, kiriş, kolon ve perde elemanlarının kesitlerinin eğilme etki/kapasite oranları (EKO) olarak ifade edilen sayısal değerler kullanılacaktır.

15.5.2.2 – Betonarme elemanlar, kırılma türü eğilme ise “sünek”, kesme ise “gevrek” olarak sınıflandırılırlar.

(a) Kolon, kiriş ve perdelerin sünek eleman olarak sayılabilmeleri için bu elemanların kritik kesitlerinde eğilme kapasitesi ile uyumlu olarak hesaplanan kesme kuvveti V_e ’nin, 15.2 ’de tanımlanan bilgi düzeyi ile uyumlu mevcut malzeme dayanımı değerleri kullanılarak Denk.(7.10) ’da verilen sınırları sağlaması gereklidir. V_e ’nin hesabı kolonlar için 7.3.7 ’ye, kirişler için 7.4.5 ’e ve perdeler için 7.6.6 ’ya göre yapılacak, ancak Denk.(7.16) ’da β_v=1 alınacaktır. Kolon, kiriş ve perdelerde V_e ’nin hesabında pekleşmeli taşıma gücü momentleri yerine taşıma gücü momentleri kullanılacaktır. Düşey yükler ile birlikte R_a =1 alınarak depremden hesaplanan toplam kesme kuvvetinin V_e ’den küçük olması durumunda V_e yerine bu kesme kuvveti kullanılacaktır.

(b) Yukarıda (a) ’da verilen sünek eleman koşullarını sağlamayan betonarme elemanlar, gevrek olarak hasar gören elemanlar olarak tanımlanacaktır.

15.5.2.3 – Sünek kiriş, kolon ve perde kesitlerinin etki/kapasite oranı (EKO), düşey yükler ve deprem etkisi altında R_a =1 alınarak hesaplanan toplam kesit momentinin kesit moment kapasitesine bölünmesi ile elde edilir. EKO hesabında uygulanan deprem kuvvetinin yönü dikkate alınacaktır. Kolon ve perde kesitlerinin eğilme momenti kapasitelerine karşılık gelen eksenel kuvvetler, düşey yükler ve R_a = 4 alınarak hesaplanan deprem yüklerinin ortak etkisi altında hesaplanacaktır.

15.5.2.4 – Güçlendirilmiş bölme duvarlarının etki/kapasite oranı, deprem etkisi altında hesaplanan kesme kuvvetinin kesme kuvveti dayanımına oranıdır. Köşegen çubuklar ile modellenen güçlendirilmiş bölme duvarlarında oluşan kesme kuvvetleri, çubuğun eksenel kuvvetinin yatay bileşeni olarak gözönüne alınacaktır.

15.5.2.5 – Betonarme kolon-kiriş birleşimlerinde tüm sınır durumları için birleşime etki eden ve Denk (7.11) ’den hesaplanacak kesme kuvvetlerinin 7.5.2.2 ’de verilen kesme dayanımlarını aşmaması gerekir. Ancak Denk.(7.11) ’de V_kol yerine 7.3.7 ’ye göre pekleşmeyi gözönüne almadan hesaplanan V_e kullanılacak, Denk (7.12) veya Denk.(7.13) ’deki dayanım hesabında ise f_ck yerine 15.2 ’de tanımlanan bilgi düzeyine göre belirlenen mevcut beton dayanımı kullanılacaktır. Birleşim kesme kuvveti talebinin kesme kuvveti dayanımını aşması durumunda, kolon-kiriş birleşim bölgesi gevrek olarak hasar gören eleman olarak tanımlanacaktır.