Eksenel Basınç Kuvveti Etkisindeki Makas Elemanlarının Tasarımı

Simgeler

A_g : Kayıpsız enkesit alanı

A_e : Etkin alan

c₁, c₂ : Tablo 8.2’de verilen etkin genişlik hata düzeltme katsayısı

C_w : Çarpılma sabiti

E: Yapısal çelik elastisite modülü

F_cr : Kritik burkulma gerilmesi

F_e : Elastik burkulma gerilmesi

Fe₁ : Denklem 8.25 ile hesaplanan yerel elastik burkulma gerilmesi

F_ey : y- ekseni etrafında eğilmeli burkulma sınır durumunda elastik burkulma gerilmesi

F_ez : Burulmalı burkulma sınır durumunda elastik burkulma gerilmesi

F_y : Yapısal çelik karakteristik akma gerilmesi

G : Yapısal çelik kayma modülü

H : Eğilme sabiti

J : Burulma sabiti

K : Burkulma boyu katsayısı

L : Desteklenen noktalar arasında kalan eleman uzunluğu

L_c : Eleman burkulma boyu (=KL)

L_cz : z ekseni etrafında eleman burkulma boyu (=KL)

I_x, I_y : İlgili asal eksen etrafında atalet momenti

i : Atalet yarıçapı

λ  : Yerel burkulma oranı

λ_r : Tablo 5.1a’ da verilen yerel burkulma sınır değeri

A_g : Kayıpsız enkesit alanı

Eğilmeli Burkulma Sınır Durumu

• Eğilmeli Burkulma; çift simetri eksenli H, kutu ve boru kesitler ile tek simetri eksenli U ve T kesitlerde  görülen kesitin asal eksenlerinden biri etrafında eğilmesi ile ortaya çıkan burkulma sınır durumudu

ÇYTHYE 2018 ile Tasarım

• Eksenel kuvvetin kesit ağırlık merkezinden etkimesi durumuna göre, elemanların basınç dayanımı belirlenir. Yönetmelik gereği, eğilmeli burkulma sınır durumu, enkesit özelliklerinden bağımsız olarak, tüm basınç elemanlarında dikkate alınır. Bunun için kullanılan denklemler sıra ile aşağıda verilmiştir.

• Öncelikle yerel burkulma kontrolü yapılmalıdır. Elemanların narin veya narin olmamasına göre hesap yapılır.

Narin Olmayan Enkesitte Basınç Kuvveti Dayanımı

Open

Open

Narin Enkesitte Basınç Kuvveti Dayanımı

Burulmalı Burkulma Sınır Durumu

• Burkulmanın, elemanın boyuna ekseni etrafında dönmesiyle oluşması durumudur.  Artı (+) şekilli yapma elemanlar veya sırt sırta yerleştirilmiş 4 korniyerden oluşan açık enkesitli basınç  elemanlarında meydana gelmektedir.

ÇYTHYE 2018 ile Tasarım

• Eksenel kuvvetin kesit ağırlık merkezinden etkimesi durumuna göre, elemanların basınç dayanımı belirlenir.

• Burkulmanın, elemanın boyuna ekseni etrafında dönmesiyle oluştuğu burulmalı burkulma sınır durumunda (+ şekilli yapma enkesitli veya sırt sırta yerleştirilmiş 4 korniyerden oluşan açık enkesitli basınç elemanları) elastik burkulma gerilmesi, F_e denklem 8.5 ile hesaplanır.

Eğilmeli Burulmalı Burkulma Sınır Durumu

• Simetri ekseni y-ekseni olmak üzere, y-ekseni etrafında burkulmanın, elemanın eğilmesi ve boyuna ekseni etrafında dönmesiyle oluştuğu eğilmeli - burulmalı burkulma sınır durumunda çift korniyerler, T - enkesitler, U- profiller ve eşit kollu tek korniyer gibi tek simetri eksenine sahip enkesitlerden oluşan basınç elemanlarının simetri eksenleri etrafında burkulmasıdır.

ÇYTHYE 2018 ile Tasarım

• Eksenel kuvvetin kesit ağırlık merkezinden etkimesi durumuna göre, elemanların basınç dayanımı belirlenir.

• Simetri ekseni y-ekseni olmak üzere, y-ekseni etrafında burkulmanın, elemanın eğilmesi ve boyuna ekseni etrafında dönmesiyle oluştuğu eğilmeli - burulmalı burkulma sınır durumunda elastik burkulma gerilmesi, Fe denklem 8.6 hesaplanmaktadır.