Eşdeğer Taban Kesme Kuvveti Büyütme Katsayısı (4.8.4.1)

Owned by İsmail Hakki BESLER
Last updated: Apr 21, 2022 by Zeynep Aladağ
3 min read

  • Herhangi bir (X) deprem doğrultusu için Vtx(X) < γE*VtE(X) olması durumunda, 4.8.2 veya 4.8.3 ’e göre uygulanan modal hesap yöntemi ile elde edilen tüm azaltılmış iç kuvvet ve yerdeğiştirme büyüklükleri, Denk (4.31) ile verilen eşdeğer taban kesme kuvveti büyütme katsayısı βtE(X) ile çarpılarak otomatik büyütülür.

  • Tablo 3.6’da tanımlanan A1, B2 veya B3 türü düzensizliklerden en az birinin binada bulunması durumunda γE = 0.90 otomatik alınır.

  • Tablo 3.6’da tanımlanan düzensizliklerden hiçbirinin binada bulunmaması durumunda γE = 0.80 otomatik alınır.

SİMGELER

VtE(X)  = (X) deprem doğrultusunda binanın tümüne etkiyen toplam eşdeğer deprem yükü (taban kesme kuvveti)
Vtx(X)  = Mod birleştirme yöntemi ile x doğrultusunda elde edilen en büyük toplam deprem yükü
βtE(X)  = Eşdeğer taban kesme kuvveti büyütme katsayısı
γE   = Eşdeğer taban kesme kuvveti büyütme katsayısının belirlenmesinde kullanılan ampirik katsayı
mt  = Binanın bodrum katlarının üstündeki üst bölüm'ünün toplam kütlesi
SaR(T) = Azaltılmış tasarım spektral ivmesi

Matematiksel bakış açısında Mod Birleştirme Yöntemi, Eşdeğer Deprem Yükü Yöntemine göre daha kesin bir yöntem olarak değerlendirilir. Ancak taşıyıcı sistemin elemanlarının rijitlikleri, davranışlarındaki belirsizliklerin yanı sıra spektrum eğrisinin belirlenmesinde yapılan kabuller göz önüne alındığında bu yöntemde yaklaşıklık içerir. Bu sebeple yönetmelik Mod birleştirmede belirlenen sonuçların Eşdeğer deprem yükü yönteminde belirlenen sonuçlarla karşılaştırılmasını ve gereken durumlarda arttırılmasını talep eder.

Eşdeğer deprem yükü yöntemi mantığı gereği 1.mod ile temsil edilebilen düzenli ve az katlı yapılarda bu katsayı 1’den büyük çıkabilirken, özellikle gelişigüzel yapılar ile yüksek yapılarda 1’den küçük hesaplanmaktadır. Bu durum ise mod birleştirme yönteminin dinamik etkileri belirlemede birden fazla mod için tek serbestlik dereceli hareket denklemlerini kullanarak uygun şekilde birleştirme felsefesinden gelmektedir. Kısacası yapının deprem etkisindeki davranışını belirlemede çok sayıda mod sayısının gözönüne alınmasından dolayıdır. Yönetmelik gereği büyütme katsayısı en küçük 1 olabilir.

Toplam Eşdeğer Deprem Yükü 'nün Hesaplanması

Herhangi bir (X) doğrultusu için Toplam Eşdeğer Deprem Yükü (taban kesme kuvveti), VtE(X), Eşdeğer Deprem Yükü Yöntemi 'ne,Eşdeğer Deprem Yükü Yöntemi, göre TBDY Denklem 4.19 ile hesaplanmaktadır.

Bu denklemde, mt, binanın hareketli yük katılım oranı dikkate alınarak hesaplanan toplam kütlesine karşı gelmektedir. SaR(X)(Tp), gözönüne alınan (X) deprem doğrultusunda binanın hakim doğal titreşim periyodu, Tp(X), dikkate alınarak hesaplanan Azaltılmış Tasarım Spektral İvmesi 'ni göstermektedir.

Dinamik analiz raporu deprem parametreleri tablosunda ilgili yön için hesapta kullanılan değerler ile hesap sonucu elde edilen büyütme katsayısı verilmektedir. Deprem yönetmeliği raporu Modal Taban Kesme Kuvvetleri bölümünde ise her bir doğrultu için modal analiz sonucu belirlenen her bir modun taban kesme kuvveti ile birleştirilmiş taban kesme kuvvetleri verilmektedir. Yine deprem yönetmeliği raporu düzensizlikler bölümünden, A1, B2 ve B3 düzensizliklerinden herhangi birinin olup olmamasına göre γE katsayısı otomatik belirlenir.

Eşdeğer deprem yüküne göre büyütme katsayısı, yönetmelik gereği sadece Bodrumlu Yapılarda bodrum katın üstünde yer alan üst bölüme ait elemanlar için otomatik uygulanır. Sadece yatay deprem etkisi altında belirlenen iç kuvvet, yer değiştirme, göreli öteleme gibi büyüklükler otomatik olarak bu katsayı ile çarpılmaktadır.